Ken je dat gevoel? Je hebt geen échte honger, maar toch snak je naar iets lekkers. Dat is emotie-eten, en het is iets waar veel mensen mee worstelen. Eten is namelijk niet alleen brandstof voor ons lichaam, het is ook verbonden met onze emoties. En dat kan soms best ingewikkeld zijn.
Vanaf het moment dat we geboren worden, speelt eten een rol bij belangrijke gebeurtenissen. We starten met beschuit met muisjes voor de kraamvisite en eindigen met koffie en een plak hotelcake in het rouwcentrum. En tussen die momenten door zijn er talloze gelegenheden waarin eten een rol speelt.
Emotie-eten: al van jongs af aan
Maar niet alleen bij dit soort speciale gelegenheden is eten belangrijk. Ook in het dagelijks leven is eten vaak meer dan alleen brandstof voor je lichaam. En dat ontdekken we al van jongs af aan.
Je was lekker aan het klimmen op het klimrek tijdens een zomervakantie die eindeloos leek te duren. En ineens ging het mis, je gleed weg en viel hard langs het houten klimrek. Het deed pijn, je was enorm geschrokken en ook een beetje boos omdat het mis was gegaan. Huilend liep je naar huis, je moeder hoorde je al aankomen en kwam naar je toe. Ze troostte je, plakte een pleister en zei dat het vast snel weer over zou gaan. Als extra troost mocht je een snoepje uit de trommel kiezen. Op dat moment voelde dat snoepje als een cadeautje. Het leidde je af van de pijn en de vervelende emoties. Even was het iets anders om je op te concentreren. Maar wat je eigenlijk nodig had, was even een knuffel en de tijd om je verdriet te verwerken.
Dit soort momenten kunnen ervoor zorgen dat je als volwassene sneller naar eten grijpt als je je even niet fijn voelt. Want onbewust heb je geleerd dat eten je troost en afleiding kan bieden.
Maar ook als de avondvierdaagse uit had gelopen en je als beloning een enorme zak snoep kreeg. Of je kwam na een lange schooldag met veel tussenuren thuis, en als verrassing mocht je een extra lekker toetje uitzoeken voor die avond. Dit soort momenten leren ons, vaak onbewust, dat eten niet alleen bedoeld is om honger te stillen. Het wordt ook ingezet als troost, beloning of als compensatie voor onprettige gevoelens.
Hoe eetgewoontes uit onze jeugd emotie-eten in ons volwassen leven wordt
Die link tussen eten en emoties blijft vaak bestaan als we volwassen zijn. Vooral als we er niet bewust van worden hoe diepgeworteld die patronen zitten.
Soms zijn we zelfs zo gewend geraakt aan het gebruiken van eten als oplossing, dat we nauwelijks doorhebben waarom we naar eten grijpen. Voel je je gestrest? Dan lonkt die reep chocola in de kast. Ben je verdrietig? Dan lijkt een zak chips ineens de perfecte afleiding.
Het huis is stil. Je partner is een paar dagen naar een congres in het buitenland en je bent alleen thuis. De werkdag zit erop, maar het gedoe niet. Je hebt de kinderen uit de naschoolse opvang gehaald, boodschappen gedaan, gekookt terwijl de jongste aan je been hing en de oudste zijn huiswerk niet wilde maken. Het avondeten verliep chaotisch, maar uiteindelijk zaten ze allebei met een volle buik aan tafel. Daarna het badritueel, pyjama’s aan, verhaaltjes voorlezen en eindelijk liggen ze in bed. De laatste spullen ruim je nog even op, zet de afwas in de machine en ploft uitgeput op de bank. Je voelt je leeg, moe en onvoldaan. Onbewust denk je: ‘Ik heb dit wel verdiend.’ Je staat op en loopt naar de keuken. Daar ligt die reep chocola die je gisteren had gekocht. Je pakt hem, gaat weer op de bank zitten en breekt een stuk af. De zoete smaak geeft je even een moment van rust, een beloning voor de lange, drukke dag. Maar als de reep op is, voel je je niet beter. De leegte en de vermoeidheid zijn er nog steeds. En ergens knaagt er een gevoel van schuld omdat je weer naar eten hebt gegrepen, terwijl je eigenlijk geen honger had.
Dit gevoel van ‘verdienen’, de behoefte aan troost of afleiding, komt ergens vandaan. Hier zit een reden achter. Onbewust hebben we geleerd dat bepaalde emoties er niet helemaal mogen zijn. Dat we ze liever verstoppen achter iets lekkers, of ze juist willen verzachten door te eten.
Hoe herken je het verschil tussen fysieke en emotionele honger?
Dit is soms best lastig. Maar er zijn duidelijke signalen die je kunnen helpen om het onderscheid te maken:
Fysieke honger bouwt zich langzaam op. Je voelt dat je maag leeg raakt, misschien begint die zelfs te knorren. Je lichaam vraagt om voedzaam eten—iets met vezels, eiwitten, vetten en koolhydraten. Na een volwaardige maaltijd voel je je verzadigd en heb je voorlopig genoeg gehad.
Emotionele honger daarentegen komt vaak plotseling opzetten. Het is een intense drang naar iets specifieks—vaak zoet, zout of vet. Je wilt nu iets eten, niet omdat je maag het nodig heeft, maar omdat je je beter wilt voelen. Maar hoe vol je ook raakt, het gevoel blijft vaak onrustig. Of je hebt al snel weer zin in iets anders.
Eten zonder fysieke honger? Dat mag, maar weet waarom je het doet
Eten hoeft niet altijd voort te komen uit fysieke honger. Het is oké om soms iets te eten puur omdat je er zin in hebt. Maar het is wel waardevol om jezelf af te vragen waarom je op dat moment naar eten grijpt.
Want stel je voor:
Je voelt je verdrietig en hebt eigenlijk gewoon behoefte om even flink uit te huilen. Maar in plaats daarvan duw je die tranen weg en grijp je naar een zak chips. Het eten verzacht het gevoel misschien tijdelijk, maar het verdriet zelf blijft zitten.
Of je hebt een pittige werkdag gehad. Je hebt niet alle taken afgekregen die je wilde doen en voelt je gefrustreerd. In plaats van jezelf toe te staan dat het soms gewoon niet allemaal lukt, sta je voor de kast en trek je een reep chocola open. Maar wat je eigenlijk nodig hebt, is misschien meer compassie voor jezelf en minder druk om altijd perfect te zijn.
De vraag die kan helpen om inzicht te krijgen in emotie-eten
Een simpele vraag die je kan helpen: “Als ik nu een voedzame maaltijd zou eten, zou ik dan verzadigd zijn?” Als je antwoord nee is, heb je waarschijnlijk geen fysieke honger. Misschien heb je dan meer behoefte aan rust, troost, afleiding of simpelweg een moment voor jezelf.
En dat is helemaal oké. Het gaat er niet om dat je nooit meer uit emotie mag eten, maar wel dat je weet waarom je het doet. Door even stil te staan bij wat je écht nodig hebt, geef je jezelf de kans om andere keuzes te maken. Misschien helpt het meer om even een frisse neus te halen, iemand te bellen of gewoon een paar minuten niets te doen. En wil je toch iets eten? Ook prima. Het verschil is dat je er dan bewust voor kiest.
Ben jij klaar om meer inzicht te krijgen in je eetgedrag?
Het werkboek Waarom eet je? helpt je om te begrijpen waarom je eet, en biedt je handvatten om bewustere keuzes te maken. Het is een praktische gids voor als je wilt ontdekken hoe emotie-eten zich bij jou uit en hoe je hier op een rustige manier mee om kunt gaan.
Trackbacks/Pingbacks